Tần số âm thanh là gì? Dải tần số âm thanh có ảnh hưởng tới việc chọn loa?

Khái niệm tần số âm thanh là gì?

Tần số âm thanh là gì? Tần số âm thanh viết tắt là AF còn được gọi là tần số âm thanh con người nghe được. Là đại lượng được đặc trưng bởi rung động tuần hoàn có tần số mà con người có thể nghe được. Chẳng hạn dải tần số âm thanh mà con người có thể nghe được từ 20Hz – 20kHz thì dao động mà con người nghe được là từ 20-20.000 lần/giây.

Tần số âm thanh là đại lượng quyết định chủ yếu đến cao độ. Đơn vị chuẩn của tần số âm thanh là Hertz viết tắt là Hz.

Dải tần số âm thanh xuất hiện trong nhiều thiết bị âm thanh và chúng phản ánh được phần nào về chất lượng âm thanh đầu ra.

Vậy với khái niệm tần số âm thanh là gì, bạn có thể hiểu đơn giản đó là dải tần số âm thanh nghe được đối với con người.

Dải tần số âm thanh của loa là gì?

Dải tần của loa là đại lượng được đặc trưng bởi sự rung động tuần hoàn của loa. Chúng ta cũng biết rằng khi loa rung độ sẽ tái tạo các âm thanh ra mà chúng ta nghe được. Dải tần của loa có thể bao gồm cả các dải tần mà con người không thể nghe được. Tuy nhiên thì hầu hết các dòng loa hiện nay đều được chế tạo với dải tần âm thanh nằm trong ngưỡng tai người nghe để không gây khó chịu và đáp ứng được nhu cầu sử dụng tối ưu.

Dải tần của loa không phải yếu tố để quyết định tới chất lượng âm thanh của loa. Tuy nhiên bạn có thể dựa vào đại lượng này để đánh giá và chọn mua được thiết bị loa cho phù hợp.

Các dải tần số âm thanh trên loa

Người ta thường chia dải tần số âm thanh có trên loa thành 3 loại chính là âm bass, mid và treble.

Dải tần số âm thanh thấp (dải bass)

Bass là dải tần số bị đánh giá sai lệch nhiều nhất, trong âm thanh thì người nghe thiếu kinh nghiệm thường nhầm lần giữa độ sâu và cường độ của âm Bass, rồi thì độ dày và độ tròn trịa của âm Bass. Khi nghe nhạc mạnh từ một dàn loa công suất lớn, củ loa sub trầm kích thước lớn, thì âm Bass cũng chưa thể nói ngay là tốt, lúc này cường độ âm Bass có thể lớn nhưng tần số âm Bass chưa chắc đã xuống được thấp, như vậy thì âm Bass cũng sẽ không gọi là sâu được. Một dàn âm thanh có âm Bass tốt sẽ thể hiện được những tần số rất thấp, Bass xuống rất sâu ngay cả khi ở những mức âm lượng không quá lớn. Thêm nữa âm Bass có chắc gọn hay không còn phụ thuộc vào tốc độ và độ ổn định của giao động màng loa, với những màng loa có tốc độ nhanh để trở về trạng ban đầu trước khi nhận các tín hiệu âm thanh đưa vào tiếp theo, thì sẽ thường đưa ra một âm Bass chắc và gọn, thêm nữa là vật liệu hãng sử dụng để tạo ra màng loa cũng tạo ra chất âm Bass riêng với độ tròn, mềm, cứng khác nhau.

Điểm đặc biệt quan trọng quyết định chất lượng âm Bass hay hoặc dở còn phụ thuộc rất lớn vào thùng loa, khác với loa Treble thì thùng loa trầm sẽ thường là những ma trận phức tạp, có tính toán tỉ mỉ để tạo ra áp suất khí, cộng hướng âm hợp lý cho một âm Bass dày, ấm, và tròn trịa.

Một sản phẩm loa có dải bass tốt tức là chúng có thể tái tạo được những tần số cực kỳ thấp, bass xuống rất sâu. Dù sử dụng ở mức âm lượng lớn thì tiếng loa phát ra nghe vẫn chắc, khỏe chứ không bị rền, nặng.

Dải tần số âm thanh thấp được chia làm 3 dải:

• Low bass/Deep bass: 20Hz – 80Hz
• Bass: 80Hz – 320Hz
• Upper bass/High bass: 320Hz – 500Hz

Ví dụ với các loa sub có khả năng tái tạo được những dải tần số âm thanh thuộc low bass, những dòng loa âm trần cao cấp thì có thể tái tạo được từ dải bass trở đi

Ví dụ khi nghe nhạc EDM thì Bass phải chắc, gọn gàng, dứt khoát và có lực nảy. Còn khi nghe nhạc Pop-Ballad, Country thì Bass nên trầm, sâu, dày và đặc biệt phải mềm mại tinh tế.

Đó cũng chính là lý do vì sao mỗi cục trầm (loa Bass) của mỗi hãng lại có chất âm riêng, phù hợp với mỗi thể loại nhạc riêng, chứ cũng không thể đánh giá một cái loa chỉ dựa trên một thể loại nhạc mà bạn hay nghe. Việc lựa chọn loa dựa trên thể loại nhạc mà bạn hay nghe sẽ là yếu tố quyết định rằng cái loa đó hay hoặc không với bạn.

Dải tần số âm thanh trung (dải trung âm hay là dải lời)

Trung âm có dải tần số từ 500Hz đến 6kHz. Mid là dải tần số phổ biến nhất trong tự nhiên (như giọng nói con người, âm thanh sinh hoạt hàng ngày...) nên đôi tai chúng ta sẽ nhạy cảm nhất với dải âm này, và cũng dễ đánh giá nhất ở dải tần số này, nhưng đây cũng là một dải âm đa dạng nhất tạo nên sự khác biệt giữa nhiều hệ thống loa khác nhau, vì đây là dải âm gợi lên cảm xúc và hoài niệm lớn nhất trong tâm trí mỗi người nghe 

Với dải tần số âm thanh trung – mid thì hầu hết các thiết bị âm thanh như amply, đầu đĩa, loa treo tường, loa karaoke đều thể hiện rất tốt.

Dải tần số âm thanh trung mid cũng được chia thành 3 dải đó là:

• Low mid: 500Hz – 1kHz
• Mid: 1kHz – 2kHz
• High mid: 2kHz – 6kHz

Trung âm Dải MID được coi là chuẩn khi tái tạo âm thanh một cách rõ ràng, trung thực, thể hiện được sự gai góc, dày dày dặn của giọng nam trầm, hoặc sự ngọt ngào, tinh tế, mượt mà của giọng nữ cao, giúp người nghe cảm nhận được sự ấm áp, mượt mà trong từng nốt nhạc, rõ ràng và chi tiết trong từng âm thanh và đem đến cảm giác dễ chịu khi thưởng thức bản nhạc.

Chính bởi các yếu tố trên mà trung âm sẽ là dải tần số gợi nên cảm xúc nhiều hơn tất cả, một bản nhạc có thể theo hướng mộc mạc, khô và hoài cổ để tạo nên một hoài niệm xưa cũ cho người nghe, nhưng cũng có thể là theo hướng nịnh tai, mượt mà, mềm mại để mang lại âm thanh thư giãn Relax cho người nghe.

Vì vậy là mỗi loại loa trung âm sẽ cho ra những chất âm riêng biệt, và phù hợp với những thể loại nhạc riêng biệt, trung âm thường cần có độ liền mạch vì thế là những củ loa trung dạng loa đồng trục hoặc toàn dải sẽ cho ra chất âm được người nghe đánh giá cao.

Dải tần số âm thanh cao (dải treble)

Dải tần số cao hay gọi là Treble là một trong các tần số âm thanh rất quan trọng trong hệ thống âm thanh, và luôn song hành cùng âm Bass và âm Mid để cho ra giai điệu bài hát hài hòa. Vậy âm Treble là gì và nó có vai trò như thế nào trong hệ thống âm thanh?

Âm Treble là một dải âm thanh có tần số cao, có tần số dao động từ 6kHz đến 20kHz, hoặc tần số siêu cao ở dải trên 20kHz. Âm Treble được chỉ định để tinh chỉnh âm bổng, giống như tiếng leng keng mà ta nghe được khi gõ vào thanh kim loại, tiếng chuông gió

Thông thường chúng ta có thể nghe được âm thanh ở tần số từ 20Hz đến 20kHz, nhưng các hài âm bậc chẵn, bậc lẻ sẽ có thể lên dải âm ở tần số trên 20kHz mà con người vẫn có thể cảm nhận được, do đó các nhà sản xuất đã tạo ra các dòng loa có thể phát tới tần số rất cao nhằm kích thích cảm xúc của thính giả khi nghe nhạc.

Dải tần số âm thanh cao thường được tái tạo ở phần treble của loa. Dải tần âm treble sẽ giúp tiếng phát ra có phần tươi sáng và sắc hơn. Dải tần số âm thanh treble nằm trong ngưỡng từ 6kHz – 20kHz. Thực tế thì con người có thể nghe rõ được đến khoảng 17kHz nhưng vì muốn đạt được chất âm thanh thánh thót nên người ta thiết kế các sản phẩm điện tử âm thanh có thể đáp ứng được lên tới 20kHz.

Đôi khi người ta còn chế tạo những dòng loa có thể tái tạo các dải tần số âm thanh lên đến 40kHz để làm tăng cảm xúc và độ chân thực cho người nghe.

Vai trò của âm Treb trong hệ thống âm thanh:

Có thể nói nếu âm trung là tạo điểm nhấn trong lời hát, thì âm Treb chính là yếu tố quan trọng góp phần tạo ra điểm nhấn nhá trong bản nhạc. Nếu âm Bass có nhiệm vụ dẫn dắt, âm Mid mang đến sự hài hòa, cảm xúc thì âm Treb sẽ là nền cho giai điệu bản nhạc trở nên sống động.

Âm Treb đóng vai trò rất lớn giúp làm tăng độ chi tiết và rõ nét của mọi âm thanh trong một bản nhạc, tiếng sáng hay không, âm thanh lung linh hay không chính là nhờ dải âm này.

Âm treb được coi là hay khi nó không chói hay gắt, thay vào đó sẽ là âm thanh thánh thót và trong trẻo, tiếng tơi ở những nốt rất cao nhờ đó giúp cho giai điệu bản nhạc trở nên hoàn hảo mà không khiến người nghe cảm thấy khó chịu.

Dưới đây là bảng tần số âm thanh con người nghe được

Cách chọn loa dựa vào dải tần số âm thanh

Các tần số âm thanh không chỉ tác động tới cuộc sống, mà trong âm thanh nó cũng là một cách để đánh giá và chọn lựa được sản phẩm loa cho phù hợp. Thông thường những loa thiên về dải tần âm thanh thấp thì tiếng sẽ chắc mạnh hợp với những bản nhạc mạnh mẽ uy lực như nhạc remix, nhạc dance,.. Những loa thiên về dải mid hay treb thì cho tiếng thanh trong và sáng thích hợp để nghe nhạc, hoặc những bản nhạc có độ luyến, ngân nga.

Việc hiểu được tần số âm thanh là gì và chúng chia ra như thế nào sẽ giúp bạn chọn được sản phẩm loa cho thích hợp theo nhu cầu và mục đích sử dụng. Những dòng loa có dải tần số âm thanh càng rộng (hay thường được gọi là dải tần đáp ứng) thì chúng sẽ chơi được nhiều dòng nhạc khác nhau.

Một ví dụ tiêu biểu về dải tần của loa chẳng hạn như loa âm trần thường có dải tần tương đối hẹp nên chỉ thích hợp phát những bản nhạc du dương nhẹ nhàng chứ không có chất bass.

Ngoài loa thì các thiết bị xử lý âm thanh như vang số hay amply khi mua bạn cũng cần quan tâm tới dải tần số âm thanh của chúng. Chẳng hạn như vang số có khả năng cắt tần số âm thanh để chống hú rít hay thiết bị mà có dải tần càng rộng thì khả năng xử lý càng mượt mà chi tiết.

Tần số âm thanh – Có thể bạn chưa biết!

• Tần số âm thanh của con người phát ra nằm trong khoảng từ 250Hz – 4.000Hz.
• Tần số âm thanh con người nghe được theo lý thuyết là từ 20Hz – 20kHz. Tuy nhiên dải tần số âm thanh mà con người nghe được tốt nhất chỉ là từ 1000Hz – 2000Hz.
• Chó, dơi là động vật có thể nghe được các tần số âm thanh thấp dưới ngưỡng 20Hz. Còn cá Voi lại có thể nghe được dải tần âm thanh trên 20kHz thậm chí là phát ra chúng vì cá voi thường giao tiếp bằng sóng siêu âm.
• Tần số âm thanh của con người phát ra cao nhất được ghi nhận vào kỷ lục Guiness là ông Adam Lopez với nốt cao nhất là D#8 trong quãng 8 hơn cả nốt cao nhất trên đàn piano 4435Hz.
• Các dải tần số âm thanh con người không nghe được nhưng vẫn có thể cảm nhận được.

Trên đây là bài viết dải đáp tần số âm thanh là gì, các kiến thức liên quan đến dải tần cũng như cách chọn loa dựa vào dải tần của chúng. mong rằng với những thông tin mà JKaudio âm thanh số chúng tôi cung cấp sẽ giúp bạn hiểu được khái niệm cũng như chọn được sản phẩm, thiết bị âm thanh phù hợp nhất với mình. Theo dõi chúng tôi để biết thêm thật nhiều thông tin bổ ích khác nữa nhé! Hẹn gặp các bạn vào những bài viết sau